میزان تطابق میدان تابش اشعه ایکس با میدان نوری در دستگاه های رادیوگرافی شهرهای کرمان، رفسنجان و سیرجان در سال 1389

  خلاصه   زمینه و هدف: اهمیت تطابق میدان تابش اشعه‌ی ایکس با میدان نوری در دستگاه های رادیوگرافی برای تمام پرتو کاران مبرهن است و دقت و صحت تصویر رادیوگرافی، بالاخص در زمان انجام رادیوگرافی‌های لوکالیزه رابطه‌ی مستقیمی با این موضوع دارد متاسفانه در بخش های رادیولوژی کشورمان به بحث کنترل کیفی( Quality Control ) بهای چندانی داده نمی شود و بیماران در معرض پرتو های ناخواسته قرار می گیرند، از این رو مطالعه‌ی حاضر به بررسی این موضوع در شهرهای کرمان، رفسنجان و سیرجان پرداخته است.   مواد و روش ها: این پژوهش، یک مطالعه‌ی تجربی – میدانی است که در سال 1389 بر روی 21 دستگاه رادیوگرافی فعال مراکز دولتی در شهرهای کرمان، رفسنجان و سیرجان انجام شده است. به دلیل عدم دسترسی به ابزار خاص ( Alignment test tool )، ابزار پژوهشگر ساخته‌ای تهیه شد و آزمایش‌ها روی کاست 30× 24 سانتی متر در فاصله ی 40 اینچی بین منبع تابش و کاست با استفاده از میدان نوری به ابعاد 20×15 سانتی متر و با شرایط اکسپوژر 50 کیلو ولت پیک و 4 میلی آمپر ثانیه و استفاده از کانون کوچک انجام شد. پس از ثبت دقیق مشخصات دستگاه مورد ارزیابی بر روی فیلم در اتاق تاریکخانه فیلم های اکسپوز شده ظاهر شد و میزان تطابق میدان تابش اشعه‌ی ایکس با میدان نوری ارزیابی گردید.   یافته ها: در این پژوهش از 21 دستگاه ارزیابی شده، 12 دستگاه مربوط به کرمان، 5 دستگاه مربوط به رفسنجان و 4 دستگاه مربوط به شهر سیرجان است. میانگین عدم تطابق میدان تابش با میدان نوری در طول و عرض کاست در کرمان به ترتیب 09/1 درصد و 13/1درصد، در رفسنجان 80/0 و56/0 درصد و در سیرجان 46/0 درصد و31/0 درصد بود و میانگین کلی عدم تطابق در طول و عرض کاست در سه شهر مذکور به ترتیب 78/0 و 66/0 درصد بود. بر اساس پروتکل معرفی شده در کنفرانس برنامه ی کنترل پرتوی سال 2001 آلمان( ORCPD ) و پروتکل معرفی شده‌ی سال 2005 استرالیا میانگین کلی این نتایج پذیرفتنی است ولی بر اساس پروتکل معرفی شده‌ی سال 2005 استرالیا میانگین عدم تطابق در شهر کرمان قابل قبول نیست و باید مورد توجه قرار گیرد.   نتیجه گیری: با توجه به این‌که رادیوگرافی یکی از ابزارهای مهم تشخیصی در پزشکی است و بعد از تست های آزمایشگاهی بالاترین استفاده را دارد، لزوم نگرش جدی به برنامه‌ی کنترل کیفی دستگاه های رادیولوژی بایستی در اهم برنامه‌های واحد های فیزیک بهداشت دانشگاه های علوم پزشکی کشور قرار گیرد.